Cà phê Robusta thường bị cho là "kém chất lượng" so với Arabica, với hương vị đắng gắt và ít thơm hơn. Tuy nhiên, liệu điều này có hoàn toàn đúng?
Trong bài viết này, Hoàng Hiệp Coffee sẽ khám phá sự khác biệt giữa hai loại cà phê này và lý giải vì sao Robusta thực sự có giá trị riêng biệt.
Xem thêm:
Cà phê sạch là gì? Làm sao để nhận biết?
Tác dụng và tác hại của cà phê - Uống thế nào là đúng cách
1. Đặc điểm của cà phê Arabica và Robusta
Arabica (Coffea Arabica) chiếm khoảng 60 - 70% sản lượng cà phê thế giới. Loại cà phê này được trồng ở độ cao trên 1000m, có khí hậu mát mẻ và môi trường canh tác khắt khe hơn. Hạt Arabica có hình oval, dài, đường rãnh giữa cong và sâu. Hương vị của Arabica thường phức tạp, có vị chua thanh, hậu vị kéo dài và hương thơm tinh tế như trái cây, chocolate, hoặc hoa.
Robusta (Coffea Canephora), đúng như tên gọi, có sức sống mạnh mẽ, kháng sâu bệnh tốt và chịu được điều kiện khí hậu khắc nghiệt hơn. Được trồng chủ yếu ở độ cao dưới 800m, Robusta cho năng suất cao và dễ chăm sóc. Hạt Robusta tròn hơn, nhỏ hơn và có hàm lượng caffeine cao gấp đôi so với Arabica. Hương vị đặc trưng của Robusta là đắng mạnh, ít chua và mùi thơm đậm hơn, nhưng không phức tạp bằng Arabica.
2. Vì sao Robusta bị đánh giá thấp hơn Arabica?
Sự đánh giá "kém chất lượng" của Robusta chủ yếu đến từ các yếu tố sau:
- Hương vị: Arabica có hương vị thanh thoát, tầng lớp hương rõ ràng và được yêu thích trong giới sành cà phê, đặc biệt là trong ngành Specialty Coffee (Cà phê đặc sản). Trong khi đó, Robusta có hương vị thô, mạnh, đắng và gắt – điều khiến nhiều người không quen dễ “dị ứng”.
- Cách chế biến: Robusta thường được sử dụng trong cà phê hòa tan, cà phê đóng gói công nghiệp, nơi mà mục tiêu là chi phí thấp và độ caffeine cao hơn. Điều này góp phần tạo cảm giác rằng Robusta là "rẻ tiền" và không xứng đáng được đánh giá cao như Arabica.
- Lịch sử tiêu dùng: Các quốc gia châu Âu – nơi phổ biến văn hóa uống Arabica – thường dẫn đầu các tiêu chuẩn cà phê. Điều này vô tình tạo nên một tiêu chuẩn “thiên vị” cho Arabica và bỏ qua giá trị thật sự của Robusta.
3. Robusta có thật sự "kém chất lượng"?
Câu trả lời là không hẳn. Sự thật là Robusta không kém chất lượng, chỉ là nó khác biệt và thường bị đánh giá thấp do các tiêu chuẩn không phù hợp.
a. Cà phê Robusta chất lượng cao vẫn tồn tại
Tại Việt Nam – quốc gia xuất khẩu Robusta lớn nhất thế giới – nhiều nông trại đang sản xuất Fine Robusta, tức là Robusta chất lượng cao được canh tác, thu hái, sơ chế theo chuẩn nghiêm ngặt như Arabica. Những mẫu Robusta này có hương vị mượt mà, ít đắng hơn, có hậu vị socola, đậu phộng rang, thậm chí là caramel.
Đặc biệt, từ năm 2010 trở lại đây, nhiều cuộc thi quốc tế đã công nhận sự tiến bộ vượt bậc của Robusta Việt Nam, với điểm chấm cupping (nếm thử) trên 80 điểm – ngưỡng để được coi là “Specialty Coffee”.
b. Robusta có ưu điểm riêng
- Hàm lượng caffeine cao: Thích hợp cho những ai cần tỉnh táo, đặc biệt phù hợp với văn hóa uống cà phê đậm đà như ở Việt Nam, Ý hay Brazil.
- Vị đắng đậm, thân dày: Rất lý tưởng khi pha bằng phin, hoặc kết hợp trong Espresso để tạo ra "Crema" dày mịn.
- Giá thành hợp lý: Do chi phí sản xuất thấp hơn, Robusta phù hợp cho mục đích tiêu dùng đại trà.
4. Xu hướng kết hợp Arabica và Robusta
Nhiều quán cà phê và thương hiệu hiện nay không chỉ dùng Arabica mà còn pha trộn với Robusta theo tỷ lệ riêng để tạo ra sự cân bằng giữa hương và vị. Một số blend nổi tiếng của Ý, như Espresso truyền thống, luôn chứa ít nhất 20 – 30% Robusta để tăng độ đậm và tạo lớp crema đẹp.
Ngay cả Starbucks – biểu tượng cà phê hiện đại – cũng đã từng sử dụng Robusta trong một số dòng sản phẩm của mình nhằm đa dạng hóa khẩu vị.
5. Định kiến dần thay đổi
Với sự trỗi dậy của các nông trại cà phê chất lượng cao, nhiều chuyên gia cà phê trên thế giới đang bắt đầu xem xét lại vai trò và giá trị của Robusta. Cụ thể:
- Tổ chức Coffee Quality Institute (CQI) đã chính thức thiết lập chuẩn đánh giá Fine Robusta, như một bước đi công nhận rằng Robusta cũng có thể đạt chất lượng cao.
- Các barista chuyên nghiệp bắt đầu sáng tạo những công thức pha chế với Robusta để mang đến trải nghiệm mới mẻ, đầy cá tính.
- Người tiêu dùng ngày càng cởi mở hơn và quan tâm đến hương vị hơn là giống cà phê.
6. Vậy nên chọn Arabica hay Robusta?
Điều này phụ thuộc vào gu thưởng thức cá nhân:
- Nếu bạn thích vị chua nhẹ, hương thơm thanh thoát, hậu vị kéo dài – Arabica là lựa chọn lý tưởng.
- Nếu bạn cần vị mạnh, đậm đà, ít chua, nhiều caffeine – Robusta chính là dành cho bạn.
- Nếu bạn là người thích trải nghiệm, hãy thử các dòng cà phê pha trộn hoặc Fine Robusta để cảm nhận sự khác biệt rõ nét.
Đã đến lúc chúng ta ngừng so sánh theo lối mòn mà thay vào đó, hãy đánh giá từng loại cà phê dựa trên giá trị thật sự của nó. Khi được canh tác và chế biến đúng cách, Robusta hoàn toàn có thể chinh phục những người sành cà phê khó tính nhất.
